پش
لغت‌نامه دهخدا
پش . [ پ َ ] (اِ) موی گردن و کاکل اسب را گویند... (برهان قاطع). یال . عرف (در اسب ) :
کفلهاش گرد و پش و دم دراز
بر وبال فربی و لاغر میان .
بجای نعل نومه بسته بر پای
بجای درّ پروین بسته بر پش .
ظفر چو تیغ بدست تو دیدگفت به تیغ
همه سلامت آن روی چون نگار تو باد
چو دید فتح پش اسب تو به اسبت گفت
همه سعادت آن زلف چون نگار تو باد.
|| طره که بر سر دستار و کمر گذارند و فش معرب آن است . || پست .ناقص و فرومایه از هر چیز. || شبیه و نظیر و مانند. (برهان قاطع). || و بمعنی بش وفش است یعنی بند آهنین و سیمین که بر صندوق و در زنند. آهن جامه . ضَبّه . هر بندی آهنین که به تخت و تخته های رخت دان برای سختی بندند. بندهائی بود از آهن یااز مس نیک پهن کرده که بر درها و تختها و صندوقها زنند و بندی که کاسه بندان بر کاسه ٔ چینی و چوبین و غیره زنند و حلقه و کمر که بر میان بندند. و بند آن چیز را پش گویند :
از آبنوس دری اندر او فراشته بود
بجای آهن ، سیمین همه پش و مسمار.
بر دل هر شکسته زد غم تو
چون طبق بند از صنیعت ، پش .
مرا گفت بگرفتمش زیر کش
همی بر کمر ساختم بند و پش .
|| بند. وصل : التضبیب ؛ پش برزدن چیزی را و به آهن بستن . (زوزنی ). || هر بند و گیره .
- پای پش ؛ جمعاً بمعنی آواز پای باشد گاه ِ رفتن :
باز کرد از خواب زن را نرم و خوش
گفت دزدانند و آمد پای پش .
کفلهاش گرد و پش و دم دراز
بر وبال فربی و لاغر میان .
بجای نعل نومه بسته بر پای
بجای درّ پروین بسته بر پش .
ظفر چو تیغ بدست تو دیدگفت به تیغ
همه سلامت آن روی چون نگار تو باد
چو دید فتح پش اسب تو به اسبت گفت
همه سعادت آن زلف چون نگار تو باد.
|| طره که بر سر دستار و کمر گذارند و فش معرب آن است . || پست .ناقص و فرومایه از هر چیز. || شبیه و نظیر و مانند. (برهان قاطع). || و بمعنی بش وفش است یعنی بند آهنین و سیمین که بر صندوق و در زنند. آهن جامه . ضَبّه . هر بندی آهنین که به تخت و تخته های رخت دان برای سختی بندند. بندهائی بود از آهن یااز مس نیک پهن کرده که بر درها و تختها و صندوقها زنند و بندی که کاسه بندان بر کاسه ٔ چینی و چوبین و غیره زنند و حلقه و کمر که بر میان بندند. و بند آن چیز را پش گویند :
از آبنوس دری اندر او فراشته بود
بجای آهن ، سیمین همه پش و مسمار.
بر دل هر شکسته زد غم تو
چون طبق بند از صنیعت ، پش .
مرا گفت بگرفتمش زیر کش
همی بر کمر ساختم بند و پش .
|| بند. وصل : التضبیب ؛ پش برزدن چیزی را و به آهن بستن . (زوزنی ). || هر بند و گیره .
- پای پش ؛ جمعاً بمعنی آواز پای باشد گاه ِ رفتن :
باز کرد از خواب زن را نرم و خوش
گفت دزدانند و آمد پای پش .