پرخرد
لغت‌نامه دهخدا
پرخرد. [ پ ُ خ ِ رَ ] (ص مرکب ) پرعقل . پرشعور. سخت عاقل و داهی . مقابل کم خرَد :
بموبد چنین گفت کای پرخرد
مرا و ترا روز هم بگذرد.
تو پند من ای مادر پرخرد
نگهدار تا روزتو بگذرد.
جهاندار ابوالقاسم پرخرد
که رایش همی از خرد بگذرد.
دلی پرخرد داشت و رای درست
ز گیتی جز از نیکنامی نجست .
بدو گفت پورسیاووش رد
توئی ای پسندیده ٔ پرخرد.
فرستاد با او یکی پرخرد
که او را بنزدیک منذر برد.
از او ایمنی یافت جان قباد
ز گفتار آن پرخرد گشت شاد.
چنین گفت کای پرخرد مایه دار
چهل مر درم هر مری صد هزار.
وگر آنکه مغزش بود پرخرد
سوی ناسپاسی دلش ننگرد.
همان پرخرد موبد راه جوی
گو پرمنش کو بود شاه جوی .
ز تو [ ایرج ] پرخرد پاسخ ایدون سزید
دلت مهر و پیوند ایشان [ سلم وتور ] گزید.
چنین گفت با شاه توران سپاه
که ای پرخرد نامبردار شاه .
چو این بومها یکسر آباد کرد
دل مردم پرخرد شاد کرد.
بدان پرخرد موبدان داد و گفت
که نیک و بد از من نباید نهفت .
چه گفتند گفتند کای پرخرد
هر آنکس که بد کرد کیفر برد.
چنین گفت اغریرث پرخرد
کزین گونه چاره نه اندر خورد.
ز کینه به اغریرث پرخرد
نه آن کرد کز مردمی درخورد.
که گردون نه زانسان همی بگذرد
که ما را همی باید ای پرخرد.
فرستاده باید یکی پرخرد
بنزدیک رستم چو اندر خورد.
چنین گفت گشتاسب کای پرخرد
که جان از هنرهات رامش برد.
بدو گفت کای مهتر پرخرد
ز تو سرد گفتن نه اندر خورد.
بدو گفت کای پرخرد پهلوان
به رنج اندرون چند پیچی روان .
بدو گفت بیژن که ای پرخرد
جز این بر تو مردم گمانی برد.
بشیده چنین گفت کای پرخرد
سپاه تو تیمار تو کی خورد.
چنین گفت طوس سپهبد به گیو
که ای پرخرد نامبردار نیو.
به پیران ویسه چنین گفت شاه
که ای پرخرد مهتر نیک خواه .
چو این گفته باشی بشیده بگوی
که ای پرخرد مهتر نامجوی .
چو بشنید خسرو چنان گفتگوی
از آن پرخرد مهتر نامجوی .
بدو گفت سهراب کای پرخرد
مبادا که جان جز خرد پرورد.
بدو گفت کاموس کای پرخرد
دلت یکسر اندیشه ٔ بد برد.
جهان آن نیرزد بر پرخرد
که دانائی ازبهر آن غم خورد.
تو تدبیر خود کن که آن پرخرد
که بعد از تو باشد غم خود خورد.
بموبد چنین گفت کای پرخرد
مرا و ترا روز هم بگذرد.
تو پند من ای مادر پرخرد
نگهدار تا روزتو بگذرد.
جهاندار ابوالقاسم پرخرد
که رایش همی از خرد بگذرد.
دلی پرخرد داشت و رای درست
ز گیتی جز از نیکنامی نجست .
بدو گفت پورسیاووش رد
توئی ای پسندیده ٔ پرخرد.
فرستاد با او یکی پرخرد
که او را بنزدیک منذر برد.
از او ایمنی یافت جان قباد
ز گفتار آن پرخرد گشت شاد.
چنین گفت کای پرخرد مایه دار
چهل مر درم هر مری صد هزار.
وگر آنکه مغزش بود پرخرد
سوی ناسپاسی دلش ننگرد.
همان پرخرد موبد راه جوی
گو پرمنش کو بود شاه جوی .
ز تو [ ایرج ] پرخرد پاسخ ایدون سزید
دلت مهر و پیوند ایشان [ سلم وتور ] گزید.
چنین گفت با شاه توران سپاه
که ای پرخرد نامبردار شاه .
چو این بومها یکسر آباد کرد
دل مردم پرخرد شاد کرد.
بدان پرخرد موبدان داد و گفت
که نیک و بد از من نباید نهفت .
چه گفتند گفتند کای پرخرد
هر آنکس که بد کرد کیفر برد.
چنین گفت اغریرث پرخرد
کزین گونه چاره نه اندر خورد.
ز کینه به اغریرث پرخرد
نه آن کرد کز مردمی درخورد.
که گردون نه زانسان همی بگذرد
که ما را همی باید ای پرخرد.
فرستاده باید یکی پرخرد
بنزدیک رستم چو اندر خورد.
چنین گفت گشتاسب کای پرخرد
که جان از هنرهات رامش برد.
بدو گفت کای مهتر پرخرد
ز تو سرد گفتن نه اندر خورد.
بدو گفت کای پرخرد پهلوان
به رنج اندرون چند پیچی روان .
بدو گفت بیژن که ای پرخرد
جز این بر تو مردم گمانی برد.
بشیده چنین گفت کای پرخرد
سپاه تو تیمار تو کی خورد.
چنین گفت طوس سپهبد به گیو
که ای پرخرد نامبردار نیو.
به پیران ویسه چنین گفت شاه
که ای پرخرد مهتر نیک خواه .
چو این گفته باشی بشیده بگوی
که ای پرخرد مهتر نامجوی .
چو بشنید خسرو چنان گفتگوی
از آن پرخرد مهتر نامجوی .
بدو گفت سهراب کای پرخرد
مبادا که جان جز خرد پرورد.
بدو گفت کاموس کای پرخرد
دلت یکسر اندیشه ٔ بد برد.
جهان آن نیرزد بر پرخرد
که دانائی ازبهر آن غم خورد.
تو تدبیر خود کن که آن پرخرد
که بعد از تو باشد غم خود خورد.