رساندن
لغت‌نامه دهخدا
رساندن . [ رَ / رِ دَ ] (مص ) رسانیدن . کسی یا چیزی را به جایی یا نزد کسی بردن . (فرهنگ فارسی معین ). رسانیدن . آوردن . فرستادن . بردن :
مرا با سپاهم بدان سو رسان
از اینها یکی را بدین سو ممان .
شود تا رساند سوی شاهزاد
بگفت آن زمان با فرنگیس شاد.
شه آن کاردان را که کشتی رهاند
بفرمود تا کشتی آنجا رساند.
با آنهمه تنگی مسافت
آنجاش رسانم از نظافت .
چو دریا بریدند یک ماه بیش
به خشکی رساندند بنگاه خویش .
به نهایت رسان تو خط وجود
نقطه ٔ اصل از انتها بردار.
همی گفت ای فلک با من چه کردی
رساندی آفتابم را به زردی .
- به پایان رساندن سخن یا چیزی ؛ تمام کردن آن . خاتمه دادن آن . به آخر رسانیدن . به پایان آوردن . بسر بردن . اتمام آن :
سخن از نیمه بریدم که نگه کردم و دیدم
که به پایان رسدم عمر و به پایان نرسانم .
|| چیزی را به چیزی متصل کردن . (فرهنگ فارسی معین ) :
مرز خراسان به مرز روم رساند
لشکرشرق از عراق درگذراند.
گر نبارد فضل باران عنایت بر سرم
لابه بر گردون رسانم چون جهود اندر فطیر.
|| پیوستن و الحاق کردن صفتی چون خوبی ، بدی ،محنت و جز اینها به دیگری :
دشمن و دوست به کام دل این خسرو باد
مرساناد خداوند به رویش تعبی .
نه بر بی گنه بدرسانند نیز
نه از بی گزندان ستانند چیز.
ناکس به تو جز محنت و خواری نرساند
گر تو بمثل بر فلک و ماه رسانیش .
امیدوار بود مردمان به خیر کسان
مرا به خیر توامید نیست شر مرسان .
- آب به آب رساندن ؛ پیوستن آب به آب . پیوند دادن آب به آب . کنایه از اشک پی درپی و لاینقطع ریختن :
به آن رسید که خاک از میان کناره کند
ز بس که چشم ترم آب را به آب رساند.
- آواز به آواز رساندن ؛ پی درپی و لاینقطع خواندن . خواندن آواز بدنبال هم . پیاپی بانگ و آواز درآوردن :
بانگ جرس قافله ٔ راست روانم
در بادیه آواز به آواز رسانم .
- آه به آه رساندن ؛ پی درپی آه کشیدن . آه متوالی کشیدن . (یادداشت مؤلف ).
|| چیزی را به دست کسی دادن . تسلیم کردن . (فرهنگ فارسی معین ). دادن . رسانیدن :
چو گردد آگه خواجه ز کارنامه ٔ من
به شهریار رساند سبک چکامه ٔ من .
به کام خویش رسم گر به من رسانی زود
برسم هر سال آن حرف آخرین جمل .
به نادانان چنان روزی رساند
که دانا اندر آن عاجز بماند.
زنخدان فروبرد چندی به جیب
که بخشنده روزی رساند ز غیب .
- بازرساندن ؛ بازبخشیدن . بازگرداندن :
رسان باز با من مرا راه کن
سوی اوی و این رنج کوتاه کن .
و نومید نیستم از فضل ایزد عز ذکره که آنها را به من بازرساند. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 297).
- گزند رساندن ؛ صدمه زدن . آسیب رسانیدن . صدمه و زیان وارد کردن :
اگر جانب حق نداری نگاه
گزندت رساند هم از پادشاه .
|| بمجاز، بخشیدن :
یکی را داد بخشش تا رساند
یکی را کرد ممسک تا ستاند.
|| ابلاغ کردن خبر یا پیامی . (فرهنگ فارسی معین ):
نخستین درودی رسانم به شاه
از آن داغ دل شاه توران سپاه .
همه پاسخ من به شنگل رسان
که من دیر ماندم به شهر کسان .
ز بهر سیاوش پیامی دراز
رسانم به گوش سپهبد به راز.
درودی رسانم به شاه جهان
ز زال سپهبد گو پهلوان .
با حاجبی بگوی نهانی تو این حدیث
تا حاجب این سخن برساند به شهریار.
اگر ترا اذن دهد درآی و او را تحیت و سلام ما برسان . (قصص الانبیاء ص 242).
ز من به جد شبیر و شَبَر درود رسان
به حشر با شَبَر انگیزو با شبیر مرا.
سلام من که رساند بدان خجسته دیار
که هست مجمع احباب و محضر احرار.
برون زآنکه پیغام فرخ سروش
خبرهای نصرت رساند به گوش .
آن رساند آنچه بود شرط پیام
وین شنید هرچه بود شرط کلام .
مرد بازرگان پذیرفت آن پیام
کو رساند سوی جنس از وی سلام .
شرح غم هجران تو هم با تو توان گفت
پیداست که قاصد چه به سمع تو رساند.
ای باد اگر به گلشن روحانیان روی
یار عزیز را برسانی دعای یار.
حافظ مرید جام می است ای صبا برو
وز بنده بندگی برسان شیخ جام را.
ز دلبرم که رساند نوازش قلمی
کجاست پیک صبا گر همی کند کرمی .
|| ایصال . موفق گردانیدن . سوق دادن . نائل گردانیدن به . فائز کردن به . فوز دادن به . (یادداشت مؤلف ):
وز آن پس چنین گفت کای تیره بخت
رسانم ترا من به تاج و به تخت .
چو یزدان کسی را کند نیکبخت
ابی کوشش او را رساند به تخت .
نشان ار توانی تو دادن مرا
دهی و به شاهی رسانی ورا.
ز نادان گریزی به دانا شتابی
ز محنت رهانی به دولت رسانی .
ایزد کرده ست وعده با ملک ما
کش برساند بهر مراد دل ما.
ناکس به تو جز محنت و خواری نرساند
گر تو بمثل بر فلک و ماه رسانیش .
زیرا که وی [ یعنی دبیری ] که مردم را از مردمی به درجه ٔ فرشتگی رساند و دیوان را از دیوی به مردمی رساند. (نوروزنامه ).
شبان چون به شه نیکخواهی رساند
مدارای شاهش به شاهی رساند.
دل دردمند سعدی ز محبت تو شد خون
نه کشی به تیغ هجرش نه به وصل میرسانی .
تا به جایی رساندت که یکی
از جهان و جهانیان بینی .
قلم گفتا که من شاه جهانم
قلم زن را به دولت میرسانم .
|| در بیت ذیل بمجاز به معنی تزویج کردن است . (یادداشت مؤلف ) :
همان روز قیصر سقف را بخواند
به ایوان و دختر به میرین رساند.
|| پروراندن . بالغ کردن . (فرهنگ فارسی معین ).
مرا با سپاهم بدان سو رسان
از اینها یکی را بدین سو ممان .
شود تا رساند سوی شاهزاد
بگفت آن زمان با فرنگیس شاد.
شه آن کاردان را که کشتی رهاند
بفرمود تا کشتی آنجا رساند.
با آنهمه تنگی مسافت
آنجاش رسانم از نظافت .
چو دریا بریدند یک ماه بیش
به خشکی رساندند بنگاه خویش .
به نهایت رسان تو خط وجود
نقطه ٔ اصل از انتها بردار.
همی گفت ای فلک با من چه کردی
رساندی آفتابم را به زردی .
- به پایان رساندن سخن یا چیزی ؛ تمام کردن آن . خاتمه دادن آن . به آخر رسانیدن . به پایان آوردن . بسر بردن . اتمام آن :
سخن از نیمه بریدم که نگه کردم و دیدم
که به پایان رسدم عمر و به پایان نرسانم .
|| چیزی را به چیزی متصل کردن . (فرهنگ فارسی معین ) :
مرز خراسان به مرز روم رساند
لشکرشرق از عراق درگذراند.
گر نبارد فضل باران عنایت بر سرم
لابه بر گردون رسانم چون جهود اندر فطیر.
|| پیوستن و الحاق کردن صفتی چون خوبی ، بدی ،محنت و جز اینها به دیگری :
دشمن و دوست به کام دل این خسرو باد
مرساناد خداوند به رویش تعبی .
نه بر بی گنه بدرسانند نیز
نه از بی گزندان ستانند چیز.
ناکس به تو جز محنت و خواری نرساند
گر تو بمثل بر فلک و ماه رسانیش .
امیدوار بود مردمان به خیر کسان
مرا به خیر توامید نیست شر مرسان .
- آب به آب رساندن ؛ پیوستن آب به آب . پیوند دادن آب به آب . کنایه از اشک پی درپی و لاینقطع ریختن :
به آن رسید که خاک از میان کناره کند
ز بس که چشم ترم آب را به آب رساند.
- آواز به آواز رساندن ؛ پی درپی و لاینقطع خواندن . خواندن آواز بدنبال هم . پیاپی بانگ و آواز درآوردن :
بانگ جرس قافله ٔ راست روانم
در بادیه آواز به آواز رسانم .
- آه به آه رساندن ؛ پی درپی آه کشیدن . آه متوالی کشیدن . (یادداشت مؤلف ).
|| چیزی را به دست کسی دادن . تسلیم کردن . (فرهنگ فارسی معین ). دادن . رسانیدن :
چو گردد آگه خواجه ز کارنامه ٔ من
به شهریار رساند سبک چکامه ٔ من .
به کام خویش رسم گر به من رسانی زود
برسم هر سال آن حرف آخرین جمل .
به نادانان چنان روزی رساند
که دانا اندر آن عاجز بماند.
زنخدان فروبرد چندی به جیب
که بخشنده روزی رساند ز غیب .
- بازرساندن ؛ بازبخشیدن . بازگرداندن :
رسان باز با من مرا راه کن
سوی اوی و این رنج کوتاه کن .
و نومید نیستم از فضل ایزد عز ذکره که آنها را به من بازرساند. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 297).
- گزند رساندن ؛ صدمه زدن . آسیب رسانیدن . صدمه و زیان وارد کردن :
اگر جانب حق نداری نگاه
گزندت رساند هم از پادشاه .
|| بمجاز، بخشیدن :
یکی را داد بخشش تا رساند
یکی را کرد ممسک تا ستاند.
|| ابلاغ کردن خبر یا پیامی . (فرهنگ فارسی معین ):
نخستین درودی رسانم به شاه
از آن داغ دل شاه توران سپاه .
همه پاسخ من به شنگل رسان
که من دیر ماندم به شهر کسان .
ز بهر سیاوش پیامی دراز
رسانم به گوش سپهبد به راز.
درودی رسانم به شاه جهان
ز زال سپهبد گو پهلوان .
با حاجبی بگوی نهانی تو این حدیث
تا حاجب این سخن برساند به شهریار.
اگر ترا اذن دهد درآی و او را تحیت و سلام ما برسان . (قصص الانبیاء ص 242).
ز من به جد شبیر و شَبَر درود رسان
به حشر با شَبَر انگیزو با شبیر مرا.
سلام من که رساند بدان خجسته دیار
که هست مجمع احباب و محضر احرار.
برون زآنکه پیغام فرخ سروش
خبرهای نصرت رساند به گوش .
آن رساند آنچه بود شرط پیام
وین شنید هرچه بود شرط کلام .
مرد بازرگان پذیرفت آن پیام
کو رساند سوی جنس از وی سلام .
شرح غم هجران تو هم با تو توان گفت
پیداست که قاصد چه به سمع تو رساند.
ای باد اگر به گلشن روحانیان روی
یار عزیز را برسانی دعای یار.
حافظ مرید جام می است ای صبا برو
وز بنده بندگی برسان شیخ جام را.
ز دلبرم که رساند نوازش قلمی
کجاست پیک صبا گر همی کند کرمی .
|| ایصال . موفق گردانیدن . سوق دادن . نائل گردانیدن به . فائز کردن به . فوز دادن به . (یادداشت مؤلف ):
وز آن پس چنین گفت کای تیره بخت
رسانم ترا من به تاج و به تخت .
چو یزدان کسی را کند نیکبخت
ابی کوشش او را رساند به تخت .
نشان ار توانی تو دادن مرا
دهی و به شاهی رسانی ورا.
ز نادان گریزی به دانا شتابی
ز محنت رهانی به دولت رسانی .
ایزد کرده ست وعده با ملک ما
کش برساند بهر مراد دل ما.
ناکس به تو جز محنت و خواری نرساند
گر تو بمثل بر فلک و ماه رسانیش .
زیرا که وی [ یعنی دبیری ] که مردم را از مردمی به درجه ٔ فرشتگی رساند و دیوان را از دیوی به مردمی رساند. (نوروزنامه ).
شبان چون به شه نیکخواهی رساند
مدارای شاهش به شاهی رساند.
دل دردمند سعدی ز محبت تو شد خون
نه کشی به تیغ هجرش نه به وصل میرسانی .
تا به جایی رساندت که یکی
از جهان و جهانیان بینی .
قلم گفتا که من شاه جهانم
قلم زن را به دولت میرسانم .
|| در بیت ذیل بمجاز به معنی تزویج کردن است . (یادداشت مؤلف ) :
همان روز قیصر سقف را بخواند
به ایوان و دختر به میرین رساند.
|| پروراندن . بالغ کردن . (فرهنگ فارسی معین ).