خیزان
لغت‌نامه دهخدا
خیزان . (نف ، ق ) آنکه خیزد. (یادداشت مؤلف ). در حال خیزیدن :
باد سحری سپیده دم خیزانست .
فرس میراند چون بیمار خیزان
ز دیده بر فرس خوناب ریزان .
چو دود از آتش من گشت خیزان
ز من زاده ولی از من گریزان .
ز بس رود خیزان که از می رسید
لب رامشان رود را می گزید.
|| (ق ) در حال خاستن . در حال بلند شدن .
- اوفتان خیزان ؛ در حال اوفتادن و بلند شدن :
بیامد اوفتان خیزان بر من
چنان مرغی که باشد نیم بسمل .
آخر آن مور میان بسته ٔ افتان خیزان
چه خطا دید که سر کوفته چون مار برفت .
- اوفتان و خیزان ؛ افتان و خیزان :
خوناب جگر ز دیده ریزان
چون بخت خود اوفتان و خیزان .
دیدندش گریزان و اوفتان و خیزان . (گلستان ).
پروانه ام اوفتان و خیزان
یکبار بسوز و وارهانم .
- افتان و خیزان ؛ اوفتان و خیزان :
وزینجانب افتان و خیزان جوان
همیرفت بیچاره هر سو دوان .
|| (اِ) موج . || ریشه ای که بهر طرف پنجه انداخته باشد. (ناظم الاطباء).
باد سحری سپیده دم خیزانست .
فرس میراند چون بیمار خیزان
ز دیده بر فرس خوناب ریزان .
چو دود از آتش من گشت خیزان
ز من زاده ولی از من گریزان .
ز بس رود خیزان که از می رسید
لب رامشان رود را می گزید.
|| (ق ) در حال خاستن . در حال بلند شدن .
- اوفتان خیزان ؛ در حال اوفتادن و بلند شدن :
بیامد اوفتان خیزان بر من
چنان مرغی که باشد نیم بسمل .
آخر آن مور میان بسته ٔ افتان خیزان
چه خطا دید که سر کوفته چون مار برفت .
- اوفتان و خیزان ؛ افتان و خیزان :
خوناب جگر ز دیده ریزان
چون بخت خود اوفتان و خیزان .
دیدندش گریزان و اوفتان و خیزان . (گلستان ).
پروانه ام اوفتان و خیزان
یکبار بسوز و وارهانم .
- افتان و خیزان ؛ اوفتان و خیزان :
وزینجانب افتان و خیزان جوان
همیرفت بیچاره هر سو دوان .
|| (اِ) موج . || ریشه ای که بهر طرف پنجه انداخته باشد. (ناظم الاطباء).