حیلة
لغت‌نامه دهخدا
حیلة. [ ل َ ] (ع اِ) حیله . حذاقت و جودت نظر. (از منتهی الارب ) (ناظم الاطباء). || قدرت بر تصرف . (منتهی الارب ). نظر و قدرت بر تصرف و توانائی . (ناظم الاطباء). ج ، حِوَل ، حِیَل ، حیلات . (منتهی الارب ). || چاره :
چون غدر کرد حیله نماندم جز آن کزو
فریادخواه سوی نبی مصطفی شدم .
ترا که مار گزیده ست حیله تریاقست
ز ما بخواه گمان چون بری که ما ماریم .
|| افسون . فسون . مکر. فریب . نیرنگ . خدعه . کید. ترفند. (یادداشت مرحوم دهخدا). زرق . دلغم .
- حیله انداختن ؛ حیله کردن :
گر ز پا افتاده ام زنهار دست از من مدار
حیله در صیدم میندازی که بسمل گشته ام .
- حیله باز ؛ مکار. (آنندراج ).
- حیله بازی ؛ مکاری .
- حیله پژوه ؛ حیله پیشه .
- حیله ساز ؛ مکار. حیله گر :
گر ستدندش ز من ای حیله ساز
با چو تو صیدی به من آرند باز.
دو سوراخ چون روبه حیله ساز
یکی سوی شهوت یکی سوی آز.
- حیله سازی ؛ مکر. خدعه .
- حیله کردن ؛ حیله انداختن :
حیله کرد انسان و حیله ش دام بود
آنکه جان پنداشت خون آشام بود.
حیله کردند آمدند ایشان بشیر
کز وظیفه ما ترا داریم سیر.
- حیله گر ؛ محتال . مکار :
بحث عقل است این چه عقل ای حیله گر
تا ضعیفی ره برد آنجا مگر.
- حیله گری ؛ حیله سازی :
گویند که دوش شحنگان تتری
دزدی بگرفتند بصد حیله گری .
- حیله ور ؛ محیل . حیله گر. حیلت ساز.
چون غدر کرد حیله نماندم جز آن کزو
فریادخواه سوی نبی مصطفی شدم .
ترا که مار گزیده ست حیله تریاقست
ز ما بخواه گمان چون بری که ما ماریم .
|| افسون . فسون . مکر. فریب . نیرنگ . خدعه . کید. ترفند. (یادداشت مرحوم دهخدا). زرق . دلغم .
- حیله انداختن ؛ حیله کردن :
گر ز پا افتاده ام زنهار دست از من مدار
حیله در صیدم میندازی که بسمل گشته ام .
- حیله باز ؛ مکار. (آنندراج ).
- حیله بازی ؛ مکاری .
- حیله پژوه ؛ حیله پیشه .
- حیله ساز ؛ مکار. حیله گر :
گر ستدندش ز من ای حیله ساز
با چو تو صیدی به من آرند باز.
دو سوراخ چون روبه حیله ساز
یکی سوی شهوت یکی سوی آز.
- حیله سازی ؛ مکر. خدعه .
- حیله کردن ؛ حیله انداختن :
حیله کرد انسان و حیله ش دام بود
آنکه جان پنداشت خون آشام بود.
حیله کردند آمدند ایشان بشیر
کز وظیفه ما ترا داریم سیر.
- حیله گر ؛ محتال . مکار :
بحث عقل است این چه عقل ای حیله گر
تا ضعیفی ره برد آنجا مگر.
- حیله گری ؛ حیله سازی :
گویند که دوش شحنگان تتری
دزدی بگرفتند بصد حیله گری .
- حیله ور ؛ محیل . حیله گر. حیلت ساز.