آمرغ
لغت‌نامه دهخدا
آمرغ . [ م ُ ] (اِ) مقدار. قدر. ارز. ارج . محل . وزن . منزلت . قیمت . آب . خطر. بها :
جوان تاش پیری نیامد بروی
جوانی بی آمرغ نزدیک اوی .
نداند دل آمرغ پیوند دوست
بدانگه که با دوست کارش نکوست .
|| قلیل . اندک . یسیر. ناچیز :
از عمر نمانده ست برِ من مگر آمرغ
در کیسه نمانده ست بمن بر مگر آخال .
|| نفع. سود. فائده ، مجازاً :
بیکی دلو سیر گردد مرغ
صد درم مر مرا شود آمرغ .
|| همت . مقصود عالی . کمال مطلوب . غایت و جدوای معنوی :
بدو گفت جم کی بت مهرچهر
ز چهر تو بر هر دلی مُهر مِهر
ز شاهانی ار پیشه ور گوهری
پدر برزگر داری ار لشکری
که بازاریان مایه دارند و سود
کدیور بود مرد کشت و درود
بچیزفراوان بوند این دو شاد
ندارند آمرغ مردم نژاد
سپاهی بمردی نماید هنر
بود پادشازادگان را گهر
تو زین چار گوهر کدامی بگوی
دلم را ره شادمانی بجوی
بت زابلی گفت کز این چهار
نیَم من جز از تخمه ٔ شهریار.
|| ذخیره و مایه . حِصّه . اصل و زبده و خلاصه ٔ هر چیز. (برهان ). بفتح میم نیز گفته اند. و معانی و ضبط اخیر ظاهراً همه از حدسهای مختلفی است که در بیت سنائی زده اند.
جوان تاش پیری نیامد بروی
جوانی بی آمرغ نزدیک اوی .
نداند دل آمرغ پیوند دوست
بدانگه که با دوست کارش نکوست .
|| قلیل . اندک . یسیر. ناچیز :
از عمر نمانده ست برِ من مگر آمرغ
در کیسه نمانده ست بمن بر مگر آخال .
|| نفع. سود. فائده ، مجازاً :
بیکی دلو سیر گردد مرغ
صد درم مر مرا شود آمرغ .
|| همت . مقصود عالی . کمال مطلوب . غایت و جدوای معنوی :
بدو گفت جم کی بت مهرچهر
ز چهر تو بر هر دلی مُهر مِهر
ز شاهانی ار پیشه ور گوهری
پدر برزگر داری ار لشکری
که بازاریان مایه دارند و سود
کدیور بود مرد کشت و درود
بچیزفراوان بوند این دو شاد
ندارند آمرغ مردم نژاد
سپاهی بمردی نماید هنر
بود پادشازادگان را گهر
تو زین چار گوهر کدامی بگوی
دلم را ره شادمانی بجوی
بت زابلی گفت کز این چهار
نیَم من جز از تخمه ٔ شهریار.
|| ذخیره و مایه . حِصّه . اصل و زبده و خلاصه ٔ هر چیز. (برهان ). بفتح میم نیز گفته اند. و معانی و ضبط اخیر ظاهراً همه از حدسهای مختلفی است که در بیت سنائی زده اند.