اصفهبدان

اصفهبدان . [ اِ ف َ ب َ / ب ُ ] (اِخ ) اسپهبدان . نام سلسله ای از سلاطین طبرستان بود که آنان را آل دابویه یا بنودابویه یا خاندان دابویه نیز میگفتند. این سلسله در طبرستان و گیلان فرمانروایی میکردند و پایتخت آنان فومن بود و آنها عبارت بودند از:
1- گیل بن گیلانشاه (خدایگان طبرستان ورویان )... (42) سال 25 هَ . ق .
2- دابَوَیْه (دابویة)بن گیل ... (57) 40 هَ . ق .
3- خورشید [ اول ] بن گیل ... (73) 56 هَ . ق .
4- فرخان (فروخان )بن دابویه (لقب
اسپهبدی را در نخستین جنگ عربی بدست آورد) (107)90 هَ . ق .
5- دادبرجمهر بن فرخان ... (120) 103 هَ . ق .
6- سارویه بن فرخان ... (133) 116 هَ . ق .
7- خورشید [ دوم ]بن دادبرجمهر (در بلاد دیلم بسال 141 هَ . ق . درگذشت ).
خاندان باوند در مازندران :
نخستین دولت اصفهبدان
1- باو...

سال 45 هَ . ق .

2- ولاش (فترت شغور)

سال 59 هَ . ق .

3- سرخاب (اول )بن باو

سال 68 هَ . ق .

4- مهرمردان بن سرخاب

سال 110 هَ . ق .

5- سرخاب (دوم )بن مهرمردان

سال 135 هَ . ق .

6- شروین (اول )بن سرخاب

سال 155 هَ . ق .

7- شهریار (اول )بن شروین

سال 181 هَ . ق .

8- شاپور (جعفر)بن شهریار سال 210 هَ . ق .
9- قارن بن شهریار (بسال 217 مسلمانی گزید)

سال 222 هَ . ق .

10- رستم (اول )بن سرخاب بن قارن

سال 253 هَ . ق .

11- شروین (دوم )بن رستم

سال 282 هَ . ق .

12- شهریار (دوم )بن شروین

سال 318 هَ . ق .

13- رستم بن شروین در پیرامون

سال 335-370 هَ . ق .

14- دارابن رستم بن شروین

سال 355 هَ . ق .

15- شهریار (سوم )بن دارا (قابوس وشمگیر وی را کشت )

سال 358 هَ . ق .

16 - رستم (دوم )بن شهریار (تا سال 449)

سال 396 هَ . ق .

(از معجم الانساب زامباور ج 2 ص 286).
و ابن اسفندیار را در فضایل این خاندان قصه های فراوانست و اشعار شاعرانی چون رشید وطواط ودیگر شاعران محلی (بزبان طبری ) را که در مدح آن خاندان سروده اند نقل کرده است ، از آنجمله این مطلع را از قصیده ای که مظفری نام شاعری از خراسان در مدح اصفهبد شاه غازی سروده آورده است :
جنت عدن است گویی کشور مازندران
در حریم حرمت اصفهبد اصفهبدان .
و شاه غازی بهر بیت قصیده ده دینار و اسب و قبا وکلاه به وی صله داد. (از تاریخ ابن اسفندیار ج 1 ص 113). و رجوع به تاریخ ادبیات صفا ج 2 صص 46 - 49 شود.
دولت دوم اصفهبدان (ملوک جبال ):
1 - حسام الدوله شهریاربن قارن

466 هَ . ق .

2 - نجم الدوله قارن بن شهریار

503 هَ . ق .

3 - شمس الملوک رستم بن قارن (تا سال 515 در طلب فرمانروایی بود)

511 هَ . ق .

4 - علاءالدوله علی بن شهریار

511 هَ . ق .

5 - شاه غازی بن علی ، نصرةالدوله

534 هَ . ق .

6 - علاءالدوله حسن بن رستم

560 هَ . ق .

7 - حسام الدوله اردشیربن حسن

567 هَ . ق .

8 - شمس الملوک رستم بن اردشیر

602 هَ . ق . (در 21 شوال سال 606 بوضع غافلگیر کشته شد).

(از معجم الانساب زامباور ج 2 ص 286).

دولت سوم اصفهبدان کینخواری ایلخانان در آمل :
حسام الدوله اردشیربن کینخوار

سال 635 هَ . ق .

شمس الملوک محمدبن اردشیر (ابقه وی را به سال 665 کشت )

سال 647 هَ .ق .

علاءالدوله علی بن اردشیر

سال 665 هَ .ق .

تاج الدوله یزدجردبن شهریار

سال 675 هَ . ق .

ناصرالدوله شهریاربن یزدجرد

سال 698 هَ . ق .

رکن الدوله کیخسروبن یزدجرد

سال 714 هَ . ق .

شرف الملوک بن کیخسرو

سال 728 هَ . ق .

فخرالدوله حسن بن کیخسرو (تا سال 750) سال 734 هَ . ق .

(از معجم الانساب زامباور ج 2 ص 287).