26 فرهنگ

2184 مدخل


ساعت

sā'at

۱. مقیاس زمان، یک جزء از ۲۴ جزء یک شبانه روز که عبارت از ۶۰ دقیقه و هر دقیقه ۶۰ ثانیه است.
۲. دستگاهی که به‌وسیلۀ آن وقت را می‌شناسند و اوقات شب و روز را به دست می‌آورند.
۳. [مجاز] وقت؛ هنگام.
۴. [مجاز] زمان اندک.
⟨ ساعت آبی: [قدیمی] وسیله‌ای برای اندازه‌گیری زمان در گذشته که در آن از جریان یکنواخت آب استفاده می‌شد و اسباب آن ظرفی بود با سوراخ کوچک که آب قطره‌قطره از آن می‌چکیده و با مدرج ساختن ظرف، گذشت زمان را اندازه می‌گرفتند و نوعی از آن ظرفی سوراخ‌دار بوده که آن را پنگان یا فنجان گفته‌اند.
⟨ ساعت آفتابی: [قدیمی] اسبابی که به کمک سایه گذشت وقت را نشان بدهد و شاخص یا میله‌ای است که عمودی بر سطح افقی نصب می‌شود و با اندازه‌گیری طول سایۀ آن حساب وقت را نگه‌ می‌دارند؛ ساعت شمسی؛ ساعت ظلی.
⟨ ساعت دیواری: ساعتی که به دیوار نصب کنند.
⟨ ساعت رملی: [قدیمی] اسبابی مرکب از دو حباب شیشه‌ای چسبیده به هم که میان آن سوراخ باریکی برای رد شدن شن وجود داشته و در شیشۀ بالایی شن نرم می‌ریختند و شن‌ها به تدریج از سوراخ میانی به ظرف پایینی می‌ریخت و قسمت بالایی خالی می‌شد بعد ظرف را وارونه می‌کردند و همان عمل تکرار می‌شد؛ ساعت شنی؛ ساعت ماسه‌ای.
⟨ ساعت شماطه‌دار: ساعتی که آن ‌را کوک کنند و در سر ساعت معین زنگ بزند؛ ساعت صدادار.

تسو، تسوک، گاهسنج

۱. گاهنما، وقتنما، زمانسنج
۲. روزگار، زمان، وقت، هنگام
۳. واحد زمان، شصت دقیقه
۴. رستاخیز، قیامت

clock, hour, o'clock, time, timepiece, watch