دوزلغتنامه دهخدادوز. (اِ) فضله ٔ لک لک . (ناظم الاطباء). دوزه . پیخال کلنک . (آنندراج ). || بن لاک . (لغت فرس اسدی ).
دوزلغتنامه دهخدادوز. (اِ) نوعی بازی که عرب آن را سَدَّر و قَرق گوید. (یادداشت مؤلف ). قرق . سدر.دوز که بازیی است و در آن چهل خط کشند و سنگریزه ها به صف نهند. (منتهی الارب ). رجوع به سدر و قرق شود.- دوزبازی ؛ بازی سدرو قرق کردن .
دوزلغتنامه دهخدادوز. (ماده ٔ مضارع دوختن ) این کلمه ماده ٔ مضارع دوزیدن و دوختن است و از ترکیب عطفی آن با ماده ٔ ماضی (دوخت و دوز) حاصل مصدر یا اسم مرکب حاصل شود و در ترکیب با اسم ، صفت فاعلی مرکب از آن بدست می آید، مانند: کفشدوز، و گاه نیز صفت مفعولی ، چون میخ دوز. (از یادداشت مؤلف ). رجوع
دوزفرهنگ فارسی عمید۱. = دوختن١۲. دوزنده (در ترکیب با کلمۀ دیگر): پالاندوز، پوستیندوز، پینهدوز، کفشدوز، لحافدوز.
دوزفرهنگ فارسی عمیدنوعی بازی دونفره که هر بازیکن با سه یا دوازده مهره بازی میکند.⟨ دوزوکلک: [عامیانه، مجاز] خدعه و نیرنگ.
دوش بر دوشلغتنامه دهخدادوش بر دوش . [ ب َ ] (ص مرکب ) دوشادوش . دوش بدوش . شانه بشانه . برابر هم . || صف درصف : هزار سوزن الماس بر دل است مرااز این حریرقبایان که دوش بردوشند.بابافغانی شیرازی .رجوع به دوش بدوش شود. || معاشر. ندیم . جلیس .
دوپیشلغتنامه دهخدادوپیش . [ دُ ] (اِ مرکب ) (اصطلاح نحو) دوضمه . رفع. و تلفظ آن [ اُن ْ ] باشد و به صورت ( ٌ ) در بالای حرف قرار می گیرد: رجل ٌ فخر. (یادداشت مؤلف ).
ذوشلغتنامه دهخداذوش . (ص ) شعوری گوید بمعنای بدطبع و تندخوست . حکیم فردوسی : بانگ کرده است ای بت سیمین ذوش هستم ترا که هستی ذوش .این کلمه از مجعولات شعوری است وشعر نیز از رودکی است و «کرده است » «کردمت » است و زوش با زاء اخت الراء است نه با ذال بمعنای تند
دوشلغتنامه دهخدادوش . (ع ص ) ج ِ اَدوَش و دَوشاء. (ناظم الاطباء) (اقرب الموارد). رجوع به ادوش و دوشاء شود.
دوشلغتنامه دهخدادوش . (فرانسوی ، اِ) شیر حمام . (ناظم الاطباء). آلتی مشبک مانند سر آب پاش که به لوله ٔ آب متصل کنند و در گرمابه ها بر سقف یا بر دیوار نصب کنند شستشو را.- دوش گرفتن (تداول عامیانه و نیز در تداول عامه ٔ معاصر) ؛ زیر دوش رفتن بقصد شستشو. زیر دوش حمام
دوزانلغتنامه دهخدادوزان . (نف ، ق ) صفت بیان حالت از دوزیدن (دوختن ). دوزنده . در حال دوختن . که به دوختن اشتغال دارد. (یادداشت مؤلف ). رجوع به دوزنده شود.
دوزایلغتنامه دهخدادوزای . [ دُ] (نف مرکب ) دوزا. دوزاینده . (از برهان ) (از انجمن آرا). زن که دو بچه از یک شکم آرد. توأمان زاینده .
دوزنه دارلغتنامه دهخدادوزنه دار. [ زَ ن َ / ن ِ ] (نف مرکب ) هوام نیش دار. (ناظم الاطباء). دوژنه دار. رجوع به دوزنه شود.
دوزانلغتنامه دهخدادوزان . (نف ، ق ) صفت بیان حالت از دوزیدن (دوختن ). دوزنده . در حال دوختن . که به دوختن اشتغال دارد. (یادداشت مؤلف ). رجوع به دوزنده شود.
دوزایلغتنامه دهخدادوزای . [ دُ] (نف مرکب ) دوزا. دوزاینده . (از برهان ) (از انجمن آرا). زن که دو بچه از یک شکم آرد. توأمان زاینده .
دوز و کلکلغتنامه دهخدادوز و کلک . [ زُ ک َ ل َ ] (ترکیب عطفی ، اِ مرکب ) توطئه . حیله . نیرنگ . اسباب چینی . توطئه چینی . حقه بازی : با هزار دوز و کلک خانه را از دست من خارج کرد. (یادداشت مؤلف ).- دوز و کلک چیدن ؛ توطئه چیدن . کلک جور کردن . (یادداشت مؤلف ).
دوزبازیلغتنامه دهخدادوزبازی . (اِ مرکب ) قسمی بازی است خطوطی و آن چنان است که مربعهای متداخل با خطوطی که زوایا را بهم متصل کند به طرز معین بر آجر یا بر زمین و جز آن کشند و بر تقاطع خطوط هریک از دو حریف مهره یا سنگریزه و یا لوبیا و جز آن نهند و به نوبت ببازند. (از یادداشت مؤلف ).
دانش اندوزلغتنامه دهخدادانش اندوز. [ ن ِ اَ ] (نف مرکب ) دانش الفنج . که دانش اندوزد. که علم اندوزد. که دانش و علم فراآرد. که گنجینه ٔ خاطر بدانش بینبارد. رجوع به دانش اندوختن شود.
در و دوزلغتنامه دهخدادر و دوز. [ دَ / دِ / دُ رُ ] (ترکیب عطفی ، اِ مرکب ) معنی ترکیبی آن دریدن و دوختن است و کسی را گویند که صاحب تجربه و دانا باشد که اگر احیاناً امر غلطی از او سر زند اصلاح آن را به دانستگی تواند. (لغت محلی شوش
درم دوزلغتنامه دهخدادرم دوز. [ دِ رَ ] (اِ مرکب ) درم دزد. جعل . (ناظم الاطباء). و رجوع به درم دزد شود.
دست دوزلغتنامه دهخدادست دوز. [ دَ] (نف مرکب ) دوزنده با دست . که با چرخ نمی دوزد. (یادداشت مرحوم دهخدا). || (ن مف مرکب ) که با دست دوخته شده باشد. دوخته شده با دست : کفش دست دوز.
دستی دوزلغتنامه دهخدادستی دوز. [ دَ ] (نف مرکب ) دست دوز. دستی دوزنده . که با چرخ ندوزد. که عمل دوختن به دست کند نه با ابزار ماشینی و چرخ خیاطی .