نشان دادن
لغتنامه دهخدا
نشان دادن .[ ن ِ دَ ] (مص مرکب ) نمودن . بنمودن . ارائه کردن . ابراز کردن . اظهار کردن . (یادداشت مؤلف ) :
اندر جهان چه چیز بود به ز خدمتش
بهتر ز خدمتش که دهد در جهان نشان .
تخم ما بی گمان سخن بوده ست
خوبتر ز این کسی نداد نشان .
کسی چنو به جهان دیگری نداد نشان
همی به سندان اندرنشاند پیکان را.
چیز عجبی نشانت دادم
زیرا که تو آشنای مائی .
هرچه دراین پرده نشانت دهند
گر نپسندی به از آنت دهند.
آدمی چون تو در آفاق نشان نتوان داد
بلکه در جنت فردوس نباشدچو تو حور.
هزار بوسه دهد بت پرست بر سنگی
که ضر و نفع محال است از او نشان دادن .
دل از جفای تو گفتم به دیگری بندم
کسم به حسن تو ای دلستان نداد نشان .
|| وصف کردن . توصیف . صفت کردن . (یادداشت مؤلف ). نشانی دادن . علائم و مشخصات کسی یا چیزی را بیان کردن :
بشد نزد سالار توران سپاه
نشان داد از آن لشکر و بارگاه .
نشان داده بد از پدر مادرش
همی دید و دیده نبد باورش .
نشان داد مادر مرا از پدر
ز مهر اندرآمد روانم به سر.
چو بهرام داد از فرود آن نشان
ز ره بازگشتند گردنکشان .
هر که رهی رفت نشانی بداد
هر که بدی کرد ضمانی بداد.
گوئی که ز عشق او نشان ده
کس داده نشان بی نشانان ؟
نشان پیکر خوبت نمی توانم داد
که در تأمل او خیره می شود بصرم .
هر کسی نادیده از رویت نشانی می دهند
پرده بردار ای که خلقی در گمان افکنده ای .
|| سراغ دادن . هدایت کردن . به گفتار یا به اشاره چیزی یا جائی به کسی نمودن . (یادداشت مؤلف ). نشانی دادن . دلالت کردن . راهنمائی کردن :
گفتم نشان تو زکه پرسم نشان بده
گفت آفتاب را بتوان یافت بی نشان .
نشان دادند که چون از سرای عدنانی بگذشته آید باغی است بزرگ . (تاریخ بیهقی ).
فراق وصل تو وصل فراق من جستند
که دادشان به سوی تو چنین درست نشان .
چون نداد آنجا کسی از خر نشان
مرد شد بر خاک از آن غم خونفشان .
|| حجت آوردن . برهان آوردن :
بند خداوند را گشاد حرام است
کشتن قاتل براین سخنت نشان داد.
|| نام بردن . (یادداشت مؤلف ). خبر دادن : و به هیچ روزگار نشان ندادند که غوریان پادشاهی را چنان مطیع و منقاد بودند. (تاریخ بیهقی ). || خبردادن :
نشان یوسف گمگشته می دهد یعقوب
مگر ز مصر به کنعان بشیر می آید.
- نشان از چیزی دادن ؛ نمونه ای از آن بودن . نموداری از آن بودن :
شاه ایران کی پذیرفتیش دین زردهشت
گرنه از تاجت نشان دادی و از تیغت خبر.
ازوی ار سایه نشانی می دهد
شمس هر دم نور جانی می دهد.
- نشان دادن از... ؛ از او خبر دادن :
همه پهلوانان و گردنکشان
که دادم در این قصه ز ایشان نشان .
از ایشان کسی زو نشانی نداد
نکردند از او در جهان نیز یاد.
سخت به ذوق می دهد باد ز بوستان نشان
صبح دمید و روز شد خیز و چراغ وانشان .
- || نشان دادن از اختر؛ پیش بینی کردن :
از این خواهدت داد یزدان پسر
نشان داده ام ز اخترت سربسر.
- نشان چیزی دادن ؛ آن را ظاهر ساختن . نمونه ای از آن را به نظر رسانیدن :
گشت پرمنگله همه لب کشت
داد در این جهان نشان بهشت .
اندر جهان چه چیز بود به ز خدمتش
بهتر ز خدمتش که دهد در جهان نشان .
فرخی .
تخم ما بی گمان سخن بوده ست
خوبتر ز این کسی نداد نشان .
ناصرخسرو.
کسی چنو به جهان دیگری نداد نشان
همی به سندان اندرنشاند پیکان را.
ناصرخسرو.
چیز عجبی نشانت دادم
زیرا که تو آشنای مائی .
ناصرخسرو.
هرچه دراین پرده نشانت دهند
گر نپسندی به از آنت دهند.
نظامی .
آدمی چون تو در آفاق نشان نتوان داد
بلکه در جنت فردوس نباشدچو تو حور.
سعدی .
هزار بوسه دهد بت پرست بر سنگی
که ضر و نفع محال است از او نشان دادن .
سعدی .
دل از جفای تو گفتم به دیگری بندم
کسم به حسن تو ای دلستان نداد نشان .
سعدی .
|| وصف کردن . توصیف . صفت کردن . (یادداشت مؤلف ). نشانی دادن . علائم و مشخصات کسی یا چیزی را بیان کردن :
بشد نزد سالار توران سپاه
نشان داد از آن لشکر و بارگاه .
فردوسی .
نشان داده بد از پدر مادرش
همی دید و دیده نبد باورش .
فردوسی .
نشان داد مادر مرا از پدر
ز مهر اندرآمد روانم به سر.
فردوسی .
چو بهرام داد از فرود آن نشان
ز ره بازگشتند گردنکشان .
فردوسی .
هر که رهی رفت نشانی بداد
هر که بدی کرد ضمانی بداد.
نظامی .
گوئی که ز عشق او نشان ده
کس داده نشان بی نشانان ؟
خاقانی .
نشان پیکر خوبت نمی توانم داد
که در تأمل او خیره می شود بصرم .
سعدی .
هر کسی نادیده از رویت نشانی می دهند
پرده بردار ای که خلقی در گمان افکنده ای .
سعدی .
|| سراغ دادن . هدایت کردن . به گفتار یا به اشاره چیزی یا جائی به کسی نمودن . (یادداشت مؤلف ). نشانی دادن . دلالت کردن . راهنمائی کردن :
گفتم نشان تو زکه پرسم نشان بده
گفت آفتاب را بتوان یافت بی نشان .
فرخی .
نشان دادند که چون از سرای عدنانی بگذشته آید باغی است بزرگ . (تاریخ بیهقی ).
فراق وصل تو وصل فراق من جستند
که دادشان به سوی تو چنین درست نشان .
سوزنی .
چون نداد آنجا کسی از خر نشان
مرد شد بر خاک از آن غم خونفشان .
عطار.
|| حجت آوردن . برهان آوردن :
بند خداوند را گشاد حرام است
کشتن قاتل براین سخنت نشان داد.
ناصرخسرو.
|| نام بردن . (یادداشت مؤلف ). خبر دادن : و به هیچ روزگار نشان ندادند که غوریان پادشاهی را چنان مطیع و منقاد بودند. (تاریخ بیهقی ). || خبردادن :
نشان یوسف گمگشته می دهد یعقوب
مگر ز مصر به کنعان بشیر می آید.
سعدی .
- نشان از چیزی دادن ؛ نمونه ای از آن بودن . نموداری از آن بودن :
شاه ایران کی پذیرفتیش دین زردهشت
گرنه از تاجت نشان دادی و از تیغت خبر.
(از فرهنگ اسدی ).
ازوی ار سایه نشانی می دهد
شمس هر دم نور جانی می دهد.
مولوی .
- نشان دادن از... ؛ از او خبر دادن :
همه پهلوانان و گردنکشان
که دادم در این قصه ز ایشان نشان .
فردوسی .
از ایشان کسی زو نشانی نداد
نکردند از او در جهان نیز یاد.
فردوسی .
سخت به ذوق می دهد باد ز بوستان نشان
صبح دمید و روز شد خیز و چراغ وانشان .
سعدی .
- || نشان دادن از اختر؛ پیش بینی کردن :
از این خواهدت داد یزدان پسر
نشان داده ام ز اخترت سربسر.
فردوسی .
- نشان چیزی دادن ؛ آن را ظاهر ساختن . نمونه ای از آن را به نظر رسانیدن :
گشت پرمنگله همه لب کشت
داد در این جهان نشان بهشت .
بوشکور.