فضلة
لغت‌نامه دهخدا
فضلة. [ ف ُ / ف َ ل َ ] (ع اِ) بقیه وزائد. مانده ٔ چیزی . (منتهی الارب ). بقیه ٔ چیزی . (از اقرب الموارد). باقی مانده ٔ چیزی . بقیه . بازمانده . ج ،فضلات ، فضال . (فرهنگ فارسی معین ). زائد :
نامردم ار ز جعفر برمک چو یادم آید
هر فضله ای از آنها چون جعفری ندارم .
چرخ کبود آنچنان ناخن تب بردگان
فضله ٔ ناخن شده ماه ز داغ سقم .
قومی از فضله های آب دهانش
در لب من لعاب دیدستند.
گفت تا فضله ٔ صیدش میخورم و از شر دشمنان در پناه صولتش زندگانی میکنم . (گلستان سعدی ).
زکوة مال بدرکن که فضله ٔ رز را
چو باغبان ببرد بیشتر دهد انگور.
بچنگ آر و با دیگران نوش کن
نه بر فضله ٔ دیگران گوش کن .
|| بادروزه که در وقت کار و خواب پوشند. (منتهی الارب ). جامه ای که بهنگام خواب بر تن کنند. (از اقرب الموارد). || می . (منتهی الارب ). الخمر. ج ، فضلات ، فضلا. (اقرب الموارد). || (اصطلاح طب ) آنچه بعد از غذای بدن ، ثفل مأکولات از معده و مثانه و دماغ و غیره خارج شود. (غیاث ). سرگین . پلیدی . غایط. (فرهنگ فارسی معین ). || (مص ) باقی و زائد ماندن . (منتهی الارب ).
نامردم ار ز جعفر برمک چو یادم آید
هر فضله ای از آنها چون جعفری ندارم .
خاقانی .
چرخ کبود آنچنان ناخن تب بردگان
فضله ٔ ناخن شده ماه ز داغ سقم .
خاقانی .
قومی از فضله های آب دهانش
در لب من لعاب دیدستند.
خاقانی .
گفت تا فضله ٔ صیدش میخورم و از شر دشمنان در پناه صولتش زندگانی میکنم . (گلستان سعدی ).
زکوة مال بدرکن که فضله ٔ رز را
چو باغبان ببرد بیشتر دهد انگور.
سعدی .
بچنگ آر و با دیگران نوش کن
نه بر فضله ٔ دیگران گوش کن .
سعدی .
|| بادروزه که در وقت کار و خواب پوشند. (منتهی الارب ). جامه ای که بهنگام خواب بر تن کنند. (از اقرب الموارد). || می . (منتهی الارب ). الخمر. ج ، فضلات ، فضلا. (اقرب الموارد). || (اصطلاح طب ) آنچه بعد از غذای بدن ، ثفل مأکولات از معده و مثانه و دماغ و غیره خارج شود. (غیاث ). سرگین . پلیدی . غایط. (فرهنگ فارسی معین ). || (مص ) باقی و زائد ماندن . (منتهی الارب ).
