شاخسار
لغت‌نامه دهخدا
شاخسار. (اِ مرکب ) جای انبوهی درختان بسیار شاخ . (فرهنگ جهانگیری ). جایی از درخت که شاخهای بسیار رسته باشد. (فرهنگ رشیدی ). شاخ سر. (شعوری ) :
بر سر هر شاخساری مرغکی
بر زبان هر یکی بسم اللهی .
شما با یار خود بر شاخسارید
نه چون من مستمند و دلفکارید.
راویان را در شمار شاعران مشمر که هست
جای عیسی آسمان و جای طوطی شاخسار.
شاخ شکوفه دار امیدم شکسته شد
چون از شکوفه قبه ٔ نوبست شاخسار.
دست صبا بر فروخت مشعله ٔ نو بهار
مشعله داری گرفت کوکبه ٔ شاخسار.
خامه ٔ مانی است طبع، چهره گشای جهان
نایب عیسی است ماه ، رنگرز شاخسار.
بهشتی رسته در هر میوه داری
بشکل طوطیی هر شاخساری .
دل ارشمیدس در آمد بکار
چو مرغان پرنده برشاخسار.
سایه و نور از علم شاخسار
رقص کنان بر طرف جویبار.
درخت آنگه برون آرد بهاری
که بشکافد سر هر شاخساری .
عشق در عالم نبودی گر نبودی روی زیبا
و رنه گل بودی نبودی بلبلی بر شاخساری .
|| شفشاهنج . شفشاهنگ . حدیده . آهنی که آن را پهن ساخته در او سوراخهای بزرگ و کوچک کرده باشند و سیمکشان سیم را از میان آن بکشند. (فرهنگ جهانگیری ). افزاری است زرکشان و سیمکشان را و آن آهنی باشد پهن که سوراخهای بزرگ و کوچک در آن کنند و مفتول طلا و نقره را از آن کشند تا باریک و هموار برآید. (برهان قاطع). و آن را شفشاهنج وشفشاهنگ گویند و در اصل شفشاهنگ شوشه کش بوده چه فاءبدل واو است . (انجمن آرای ناصری ) (آنندراج ).
بر سر هر شاخساری مرغکی
بر زبان هر یکی بسم اللهی .
منوچهری .
شما با یار خود بر شاخسارید
نه چون من مستمند و دلفکارید.
(ویس ورامین ).
راویان را در شمار شاعران مشمر که هست
جای عیسی آسمان و جای طوطی شاخسار.
سنائی (از انجمن آرا).
شاخ شکوفه دار امیدم شکسته شد
چون از شکوفه قبه ٔ نوبست شاخسار.
خاقانی .
دست صبا بر فروخت مشعله ٔ نو بهار
مشعله داری گرفت کوکبه ٔ شاخسار.
خاقانی .
خامه ٔ مانی است طبع، چهره گشای جهان
نایب عیسی است ماه ، رنگرز شاخسار.
خاقانی .
بهشتی رسته در هر میوه داری
بشکل طوطیی هر شاخساری .
نظامی (ابیات الحاقی ).
دل ارشمیدس در آمد بکار
چو مرغان پرنده برشاخسار.
نظامی .
سایه و نور از علم شاخسار
رقص کنان بر طرف جویبار.
نظامی .
درخت آنگه برون آرد بهاری
که بشکافد سر هر شاخساری .
نظامی .
عشق در عالم نبودی گر نبودی روی زیبا
و رنه گل بودی نبودی بلبلی بر شاخساری .
سعدی (خواتیم ).
|| شفشاهنج . شفشاهنگ . حدیده . آهنی که آن را پهن ساخته در او سوراخهای بزرگ و کوچک کرده باشند و سیمکشان سیم را از میان آن بکشند. (فرهنگ جهانگیری ). افزاری است زرکشان و سیمکشان را و آن آهنی باشد پهن که سوراخهای بزرگ و کوچک در آن کنند و مفتول طلا و نقره را از آن کشند تا باریک و هموار برآید. (برهان قاطع). و آن را شفشاهنج وشفشاهنگ گویند و در اصل شفشاهنگ شوشه کش بوده چه فاءبدل واو است . (انجمن آرای ناصری ) (آنندراج ).
