تجر

تجر. [ ت َ ج َ ] (اِخ ) تچر. تچره . تزر. طزر: قصر کوچک داریوش [ تخت جمشید ] که در ضلع شمالی صحن بپا شده بنابر کتیبه های بالای دو جرز رواق به تچر موسوم است .لفظ تچر، تجر، یا طزر پارسی جدید، اصلاً بمعنی قصر زمستانی است فی الحقیقه در میان تمام ابنیه ٔ صفه تنها این بنا رو بجنوب میباشد و این کیفیت در چنین آب و هوایی پر معنی است . سطح قصر مربع مستطیلی است که بطول قرار گرفته و کف آن صحن است . دو پله کوچک برواقی می رود که دارای دو ردیف چهار ستونی است . سه جدار رواق مزین بدر و پنجره و طاقچه های متعددی است که حجاریها و کتیبه های فراوان بر آنها است و گویا سنگهای تراشیده ٔ آنها اصلاً صیقلی بوده . بهمین جهت این قصر را به اصطلاح جدید «آینه خانه » نامیده اند. در عقب رواق طالار مرکزی است ، که بر حسب عادت مربع است ، اما سه ردیف ستون دارد که در هر ردیف چهارتا است . بنابراین فاصله ٔ میان ستونهای ردیف های عمودی کمتر از فاصله ٔ میان ردیفهای افقی است . نقشه بطور کلی بطرح هَدِش شبیه است و دو طالار اصلی را از سه طرف اطاقهای کوچک احاطه دارد.گرمابه و مستراح در اینجا در دو زاویه ٔ شمالی قصر واقع است ستونها از چوب بوده و در کلیه ٔ ساختمان نهایت ظرافت بکار رفته . بعض حجاریها که جواهرنشان یا زرنشان بوده داریوش را مینماید، در حالی که از قصر بیرون می آید یا بطالار درونی میرود، یا با شیر پیکار میکند و یا با گاو پنجه درافکنده ، و نیز چاکران و پاسبانان را می نماید که بخدمت مشغولند. روی جدار درها و پنجره ها کتبیه هایی زیاد از زمانهای بعد هست . این کتیبه ها از دو کتیبه ٔ پهلوی از زمان شاهپور دوم (309 - 379 م .) شروع میشود، سپس کتیبه هایی به عربی تا قرن نهم هجری و به فارسی تا عصر جدید موجود است . فضائی که بین دیوار غربی صحن تچر از یکطرف و حصار صفه از طرف دیگر واقع است شامل باقیمانده ٔ ابنیه ٔ بی اهمیتی است . اردشیر پله کان قشنگی مزین بنقش سان طوایف باجگذار برجبهه ٔ غربی قصر تچر افزوده . تمامی این فضا که میان بنای سه دری و حصار غربی واقع است ، اندرونی را تشکیل میداده . (تاریخ ایران باستان ج 2 صص 1589 - 1590).
عمارت دیگر تَجَر است و آن کاخ کوچکتری بوده است در ضلع شمالی صفه ٔ تخت جمشید که آن را قصر زمستانی یا «آفتاب - کده » پنداشته اند... و این بنا رو به آفتاب ساخته شده است و امروز این کاخ را آینه خانه گویند و دو کتیبه از سکانشاه بپهلوی و یک کتیبه از عضدالدوله فنا خسرو دیلمی بخط کوفی و چند کتیبه ٔ دیگر از آل مظفر و تیموریان در آنجا هست . (سبک شناسی ج 1 ص 33). رجوع به تجر (اِ) و تچره شود.