بجای
لغتنامه دهخدا
بجای . [ ب ِ ] (ص مرکب ، ق مرکب ) بجا. درمحل . درمکان . به مکان :
ببالا و دیدار و فرهنگ و رای
زریر دلیر است گوئی بجای .
|| بموقع. مناسب . || ساکن . بی حرکت . ایستاده . ثابت . || برجای . باقی . جانشین . باقیمانده . وارث . || باقی . پایدار. ثابت :
چو دریا و کوه و زمین آفرید
بلند آسمان از برش برکشید
یکی تیزگردان و دیگر بجای
بجنبش ندادش نگارنده پای .
بعد بسی گردش بخت آزمای
او شد و آوازه ٔعدلش بجای .
|| (حرف اضافه ٔ مرکب ) بجای ِ (در حالت مضاف )؛ در عوض ِ. عوض ِ. بدل ِ :
فردا نروم جز بمرادت
بجای سه بوسه دهمت شش .
خز بجای ملحم و خرگاه
بدل باغ و بوستان آمد.
زره کرد پوشش بجای حریر
به بازی کمان خواست با گرز و تیر.
شه بجای حاجبان خود پیش رفت
پیش آن مهمان غیبی خویش رفت .
|| بجای ِ (در حالت مضاف )؛ درباره ٔ. درحق ِ. درموردِ :
بجای شماآن کنم در جهان
که با کهتران کس نکرد از مهان .
بدکنش بد بجای خویش کند
هم بر او فعل زشت او مارست .
دهرنکوهی مکن ای نیک مرد
دهر بجای من و تو بد نکرد.
بد با تو نکرد هر که بد کرد
کان بد بیقین بجای خود کرد.
آن را که بجای تست هر دم کرمی
عذرش بنه ار کند به عمری ستمی .
و رجوع به جا و جای و بجا شود.
ببالا و دیدار و فرهنگ و رای
زریر دلیر است گوئی بجای .
فردوسی .
|| بموقع. مناسب . || ساکن . بی حرکت . ایستاده . ثابت . || برجای . باقی . جانشین . باقیمانده . وارث . || باقی . پایدار. ثابت :
چو دریا و کوه و زمین آفرید
بلند آسمان از برش برکشید
یکی تیزگردان و دیگر بجای
بجنبش ندادش نگارنده پای .
فردوسی .
بعد بسی گردش بخت آزمای
او شد و آوازه ٔعدلش بجای .
نظامی .
|| (حرف اضافه ٔ مرکب ) بجای ِ (در حالت مضاف )؛ در عوض ِ. عوض ِ. بدل ِ :
فردا نروم جز بمرادت
بجای سه بوسه دهمت شش .
خفاف .
خز بجای ملحم و خرگاه
بدل باغ و بوستان آمد.
رودکی .
زره کرد پوشش بجای حریر
به بازی کمان خواست با گرز و تیر.
اسدی .
شه بجای حاجبان خود پیش رفت
پیش آن مهمان غیبی خویش رفت .
مولوی .
|| بجای ِ (در حالت مضاف )؛ درباره ٔ. درحق ِ. درموردِ :
بجای شماآن کنم در جهان
که با کهتران کس نکرد از مهان .
فردوسی .
بدکنش بد بجای خویش کند
هم بر او فعل زشت او مارست .
ناصرخسرو.
دهرنکوهی مکن ای نیک مرد
دهر بجای من و تو بد نکرد.
نظامی .
بد با تو نکرد هر که بد کرد
کان بد بیقین بجای خود کرد.
نظامی .
آن را که بجای تست هر دم کرمی
عذرش بنه ار کند به عمری ستمی .
سعدی .
و رجوع به جا و جای و بجا شود.