باباتنبکتی

باباتنبکتی . [ تَم ْ ب َ ] (اِخ ) تمبقطی . ابوالعباس احمدبابابن احمدبن عمربن محمد اقبت الصنهاجی السودانی معروف به بابا (963 - 1032 هَ . ق .) او راست : کتاب نیل الابتهاج ذیل الدیباج و تکملة کنایة المحتاج . وی ازمردم سودان نیست بلکه از صنهاجه از قبیله ایست که آنرا مسوفة گویند. وی در طلب علم کوشید و نحو را نزد عم خود ابوبکر شیخ الصالح آموخت و تفسیر و حدیث و فقه و اصول و عربیت و بیان و تصوف و جز آن را نزد علامه ٔبغیع فراگرفت و سالها ملازمت او داشت و نزد پدر خویش حدیث و منطق را سماع کرد و نزد طلاب شهرت یافت . و عده ای از کتب که شماره ٔ آنها بر چهل بالغ شود تألیف کرد و مردم و بزرگان طلاب گرد او جمع می آمدند و ملازمت او اختیار میکردند و قاضیانی مانند ابوالقاسم بن ابی النعیم و ابوالعباس بن القاضی نزد او قرائت کردند، و مکرر برای فتوی تعیین شد. وی در تنبکتو بسال 1032 و به قولی بسال 1306 هَ . ق . درگذشت . از مصنفات اوست :
1 - ارشادالواقف لمعنی نیةالحالف . 2- افهام السامع بمعنی قول الشیخ خلیل فی النکاح بالمنافع. 3 - انفس الاعلاق فی فتح الاستغلاق من فهم کلام خلیل فی درک الصداق . 4 - فتح الرزاق فی مسألةالشک فی الطلاق . این رسایل در فاس در مجموعه ای بسال 1307 هَ .ق . طبع شده است . 5 - ترجمه ٔ خلیل بن اسحاق مالکی ازکتاب تکملة الدیباج نقل شده و در مقدمه ٔ کتاب المختصر در فقه تألیف شیخ خلیل بن اسحاق . 6 - نیل الابتهاج بتطریزالدیباج ، و آن ذیل بر کتاب الدیباج المذهب فی معرفة علماءالمذهب تألیف ابن فرحون یعمری است و آن در سال 1005 هَ . ق . در شهر مراکش از غرب اقصی بپایان رسید و در فاس بسال 1317 هَ . ق . چاپ شد و نیز درهامش الدیباج المذهب در مصر به سال 1329 - 30 طبع شده است . (معجم المطبوعات ج 1 ستون 379 - 380).