ابوعبدا

ابوعبدا. [ اَ ع َ دِل ْ لاه ] (اِخ ) محمدبن احمد جیهانی وزیر نصربن احمد صاحب خراسان . ابوبکر محمدبن جعفر النرشخی صاحب تاریخ بخارا گوید: چون امیر سعید ابوالحسن نصربن احمدبن اسماعیل السامانی در هشت سالگی بجای پدر نشست ابوعبداﷲ محمدبن احمد الجیهانی وزارت او گرفت و باز می نویسد چون امیر رشید ابوالقاسم نوح بن منصوربن نصربن احمدبن اسماعیل السامی بملک نشست ... ابوعبداﷲ محمدبن احمد الجیهانی وزیر شد و باز بسبب پیری عذر خواست و ابن الندیم گوید: الجیهانی ابوعبداﷲ احمدبن محمد نصر وزیر صاحب خراسان و له من الکتب : کتاب المسالک و الممالک و کتاب العهود للخلفاء و الامراء و کتاب الزیادات فی کتاب آئین فی المقالات و کتاب رسائل .و در ذیل ترجمه ٔ ابوزید بلخی از قول ابوزید گوید: وکان لابی علی الجیهانی وزیر نصربن احمد جواری یدرها علی ّ فلما املیت کتابی القرابین و الذبائح حرمنیها.... و کان الجیهانی ثنویاً. و میرخواند در دستورالوزراء گوید: ابوعبداﷲ محمدبن احمد در اوقات سلطنت امیر احمدبن اسماعیل به تنظیم امور مملکت اقدام میفرمود و چون امیر احمد از عالم پرمحنت به جنت مخلد انتقال نمود اهالی بخارا ولدش امیر نصر را که در صغرسن بود بپادشاهی موسوم گردانیدند اما سایر سکان ماوراءالنهر به سلطنت عم پدرش اسحاق سامانی که حکومت سمرقند تعلق به وی میداشت رغبت نمودند و از امیر نصر چندان حسابی برنداشتند اما ابوعبداﷲ متکفل مهام ملک شده در باب ضبط و ربط مملکت و استمالت سپاهی و رعیت به نوعی قیام و اقدام فرمود که به تأییدات سبحانی امیر اسحاق مغلوب گشت و سایر مخالفان امیر نصر سر به حلقه ٔ اطاعت درآورده رتبه او از مراتب آبا و اجداد درگذشت -انتهی . اگر دو جیهانی در تاریخ بخارای نرشخی که در صدر ترجمه نقل کردیم یک کس باشند فاصله ٔ مابین دو وزارت در حدود شصت سال میشود و معهذا بعید نیست چه استعفای او از وزارت بار دوم بعذر پیری بود و کلمه ٔ ابوعلی در ترجمه ابوزید بلخی در فهرست ابن الندیم ظاهراً مصحف ابوعبداﷲ باشد و همچنین لفظ ابوعبداﷲ احمدبن محمد نصر وزیر در ترجمه ٔ جیهانی در الفهرست محتمل است مصحف محمدبن احمد وزیر نصر باشد واﷲ اعلم . و رجوع به ص 324 حبط ج 1 و رجوع به ج 6 معجم الادباء ص 293 شود.