آشیانه
لغتنامه دهخدا
آشیانه .[ ن َ / ن ِ ] (اِ) آشیان و مترادفات آن :
مرا خورد خون بود بر جای شیر
در آن آشیانه بسان اسیر.
بل دهر درختی است نَفْس مرغی
وین کالبد او را چو آشیانه .
تو زآشیانه ٔ باز سپید خاسته ای
ز بازخانه نپرّد بهیچ حالی بوم .
ز گرد راه چو عنقا به آشیانه ٔ باز
بسوی بنده خرامید شاه بنده نواز.
هوای باغ جهان را چو بلبلی بودم
که بود گلشن صدر تو آشیانه ٔ من .
نصرت که فَرْخ بیضه ٔ پولاد تیغ اوست
بر شاخسار رایت او آشیان نهاد.
برو این دام بر مرغ دگر نه
که عنقارا بلند است آشیانه .
|| سوراخ مار :
از مار کینه ورتر ناسازگارتر چه
گفتار چربش آرد، بیرون ز آشیانه .
|| آشیانه ٔ مور؛ قریه . || لانه ٔ موش . || آشکوب . طبقه . مرتبه . آشیان :
بر ایوانش مه و سال از بلندی
نهاده نسر طائر آشیانه
ز فخر و مرتبت زیبد که باشد
سپهرش کاخ و مهرش آستانه .
بناهای چندین آشیانه . (تحفه ٔ اهل بخارا).
ما بلبلان بلند نسازیم خانه را
خوش کرده ایم خانه ٔ یک آشیانه را.
|| جای . مأوی . خانه :
بیاموز اگر پارسا بود خواهی
مکن دیو را جان خود آشیانه .
|| سقف . آسمانه .
- آشیانه نهادن ؛ آشیانه گرفتن . آشیانه کردن . آشیانه ساختن . اعتشاش . تعشیش . (دهار).
مرا خورد خون بود بر جای شیر
در آن آشیانه بسان اسیر.
فردوسی .
بل دهر درختی است نَفْس مرغی
وین کالبد او را چو آشیانه .
ناصرخسرو.
تو زآشیانه ٔ باز سپید خاسته ای
ز بازخانه نپرّد بهیچ حالی بوم .
سوزنی .
ز گرد راه چو عنقا به آشیانه ٔ باز
بسوی بنده خرامید شاه بنده نواز.
سوزنی .
هوای باغ جهان را چو بلبلی بودم
که بود گلشن صدر تو آشیانه ٔ من .
سیف اسفرنگ .
نصرت که فَرْخ بیضه ٔ پولاد تیغ اوست
بر شاخسار رایت او آشیان نهاد.
سلمان ساوجی .
برو این دام بر مرغ دگر نه
که عنقارا بلند است آشیانه .
حافظ.
|| سوراخ مار :
از مار کینه ورتر ناسازگارتر چه
گفتار چربش آرد، بیرون ز آشیانه .
لبیبی .
|| آشیانه ٔ مور؛ قریه . || لانه ٔ موش . || آشکوب . طبقه . مرتبه . آشیان :
بر ایوانش مه و سال از بلندی
نهاده نسر طائر آشیانه
ز فخر و مرتبت زیبد که باشد
سپهرش کاخ و مهرش آستانه .
عبدالواسع جبلی .
بناهای چندین آشیانه . (تحفه ٔ اهل بخارا).
ما بلبلان بلند نسازیم خانه را
خوش کرده ایم خانه ٔ یک آشیانه را.
غنی .
|| جای . مأوی . خانه :
بیاموز اگر پارسا بود خواهی
مکن دیو را جان خود آشیانه .
ناصرخسرو.
|| سقف . آسمانه .
- آشیانه نهادن ؛ آشیانه گرفتن . آشیانه کردن . آشیانه ساختن . اعتشاش . تعشیش . (دهار).