خایه
فرهنگ فارسی عمید
۱. (زیستشناسی) تخم انسان یا حیوان نر؛ بیضه.
۲. (زیستشناسی) [قدیمی] تخم پرندگان: ◻︎ چنین گفت مر جغد را باز نر / چو بر خایه بنشست و گسترد پر (فردوسی: ۱/۱۹۳).
۳. [قدیمی] هرچه به شکل تخممرغ باشد: ◻︎ ز زر خایهٴ ریخته صدهزار / ابا هریکی گوهری شاهوار (فردوسی: ۵/۵۲۱).
〈 خایهٴ زر:
۱. گلولۀ زر.
۲. [مجاز] آفتاب: ◻︎ در آن گوهرینگنجِِ بنناپدید / بدی خایهٴ زر خدایآفرید (نظامی۵: ۸۱۴).
〈 خایهٴ زرین: = 〈 خایۀ زر: ◻︎ آن خایههای زرین از سقف نیمخایه / سیماب شد چو برزد سیماب آتشین سر (خاقانی: ۱۸۶).
۲. (زیستشناسی) [قدیمی] تخم پرندگان: ◻︎ چنین گفت مر جغد را باز نر / چو بر خایه بنشست و گسترد پر (فردوسی: ۱/۱۹۳).
۳. [قدیمی] هرچه به شکل تخممرغ باشد: ◻︎ ز زر خایهٴ ریخته صدهزار / ابا هریکی گوهری شاهوار (فردوسی: ۵/۵۲۱).
〈 خایهٴ زر:
۱. گلولۀ زر.
۲. [مجاز] آفتاب: ◻︎ در آن گوهرینگنجِِ بنناپدید / بدی خایهٴ زر خدایآفرید (نظامی۵: ۸۱۴).
〈 خایهٴ زرین: = 〈 خایۀ زر: ◻︎ آن خایههای زرین از سقف نیمخایه / سیماب شد چو برزد سیماب آتشین سر (خاقانی: ۱۸۶).