شهباز
لغت‌نامه دهخدا
شهباز. [ ش َ ] (اِ مرکب ) مخفف شاهباز. جانوری است شکاری که به جثه از باز بزرگتر و به گیرائی کمتر میباشد و باز بزرگ را نیز گویند. (برهان ) (فرهنگ جهانگیری ) :
خِرد است آنکه ترا بنده شدستند بدو
به زمین شیر و پلنگ و به هوا بر شهباز.
نظام دین شه میزانیان که بر شاهان
خجسته فال تر است از همای و از شهباز.
اگر شهباز بگریزد چو سیمرغ
ز روی رشک معذور است ازیرا.
شهباز سخن به دولت تو
منقار برید نوپران را.
شهبازم ارچه بسته زبانم بگاه صید
گرد از هزار بلبل گویا برآورم .
از آنگاه که باز شهباز صبح از نشیمن افق پروازکرد تا غراب ظلمت بال بگشاد. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 273). شهباز آفتاب چنگ در پرده ٔ غِربیب غراب آویخت .(ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 355).
گرچه شهباز معرفت بودم
ریختم بال و پر چه میطلبی .
سعدی تو مرغ زیرکی خوبت به دست آورده ام
مشکل به دست آرد کسی مانند تو شهباز را.
که شهباز من صید دام تو شد
مرا بود دولت بنام تو شد.
کار خرد ضربت این ساز نیست
صید ملخ شیوه ٔ شهباز نیست .
شهباز دست پادشهم این چه حالت است
کز یاد برده اند هوای نشیمنم .
مرغ سان از قفس خاک هوایی گشتم
به هوایی که مگر صید کند شهبازم .
شهپر زاغ و زغن زیبای صید و قید نیست
این کرامت همره شهباز و شاهین کرده اند.
- شهباز بیضا؛ شهباز سپید :
کعبه را باشد کبوتر در حرم
در حرم شهبازبیضا دیده ام .
|| جوانمرد پاک نژاد اصیل . || جوان باشرافت . || سپاهی بهادر و دلیر. (ناظم الاطباء).
خِرد است آنکه ترا بنده شدستند بدو
به زمین شیر و پلنگ و به هوا بر شهباز.
نظام دین شه میزانیان که بر شاهان
خجسته فال تر است از همای و از شهباز.
اگر شهباز بگریزد چو سیمرغ
ز روی رشک معذور است ازیرا.
شهباز سخن به دولت تو
منقار برید نوپران را.
شهبازم ارچه بسته زبانم بگاه صید
گرد از هزار بلبل گویا برآورم .
از آنگاه که باز شهباز صبح از نشیمن افق پروازکرد تا غراب ظلمت بال بگشاد. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 273). شهباز آفتاب چنگ در پرده ٔ غِربیب غراب آویخت .(ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 355).
گرچه شهباز معرفت بودم
ریختم بال و پر چه میطلبی .
سعدی تو مرغ زیرکی خوبت به دست آورده ام
مشکل به دست آرد کسی مانند تو شهباز را.
که شهباز من صید دام تو شد
مرا بود دولت بنام تو شد.
کار خرد ضربت این ساز نیست
صید ملخ شیوه ٔ شهباز نیست .
شهباز دست پادشهم این چه حالت است
کز یاد برده اند هوای نشیمنم .
مرغ سان از قفس خاک هوایی گشتم
به هوایی که مگر صید کند شهبازم .
شهپر زاغ و زغن زیبای صید و قید نیست
این کرامت همره شهباز و شاهین کرده اند.
- شهباز بیضا؛ شهباز سپید :
کعبه را باشد کبوتر در حرم
در حرم شهبازبیضا دیده ام .
|| جوانمرد پاک نژاد اصیل . || جوان باشرافت . || سپاهی بهادر و دلیر. (ناظم الاطباء).