کاله
لغت‌نامه دهخدا
کاله . [ ل َ / ل ِ ] (اِ) بمعنی کالا است که اسباب و متاع باشد. (برهان )(غیاث ) (از آنندراج ) (شعوری ج 2 ورق 258 ب ). اثواب خانه . (شعوری ج 2 ورق 258 ب ). حطام . سلعة :
یکی کاروان خانه اندر سرای
نبد کاله را بر زمین نیز جای .
چون آن تخت و آن کاله ٔ ساده شاه
بدست آمدت برنهادی کلاه .
وی [ احمد عبدالصمد ] قصدها کرد در معنی کاله ٔ وی [ احمد حسن ] . (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 407). و از گوهرها و کاله ٔ خانه ها... (التفهیم ).
حکمت حجت بخوان که حکمت حجت
بهتر و خوشتر بسی ز مال و ز کاله .
کاله ای که هیچ خلقش ننگرید
از خلاقت آن کریم آن را خرید.
کاله ٔ معیوب بخریدم بدم
شکر کزعیبش بگه واقف شدم .
گفت هر چه کاله و سیم و زر است
آن برد زان هر سه کو کاهلتر است .
دزد گرچه در شکار کاله است
شحنه باخصمانش در دنباله است .
نوخرانی که رسیدند ببازار کهن
کاله ٔ کاسد ایشان به بهایی نرسید.
- امثال :
کاله برخرش بنه ؛ یعنی متاعش را به روی خرش بار کن تا بداند کیست . (ناظم الاطباء). رجوع به کالا شود.
|| گلوله ٔ پنبه ٔ حلاجی کرده . (برهان ). || پنبه ای که بجهت رشتن فتیله کرده باشند . کلافه ٔ رشته ٔ خام . (ناظم الاطباء) (برهان ). || هر کدو را گویند عموماً. (برهان ). هر ظرف عموماً. (آنندراج ). || کدوی شراب خصوصاً. (از برهان ) (آنندراج ) (از شعوری ج 2 ورق 259). کدوی می . کدویی که باده در آن کنند. کدوی سیکی . (صحاح الفرس ) :
بدیدش همانجای بر تخت خویش
یکی بالغ و کاله ٔ می به پیش .
کند قرابه ٔ گردون تهی ز درد شفق
شبی که زهره بیادش نشاط کاله کند .
|| ظرفی است سفالین که غربا به خاکستر پر کرده در حالت بیماری بجای ثفل دان پیش خود گذارند.(آنندراج ) :
کاله ٔ کون بدوش میگردد
همچو حلوافروش میگردد.
میدهد کان که در محل دارد
کاله ٔ خویش پر کنداز جو.
|| کوزه ٔ چوبین . (فرهنگ اسدی ص 462). || سود. (ناظم الاطباء). || خربزه ٔ کوچک و نارسیده باشد. (برهان ) (آنندراج ) (از شعوری ج 2 ورق 258 ب ). و آن را کالک نیز نامند. (غیاث ) (فرهنگ جهانگیری ).خربزه ٔ خام بود. (اوبهی ). || خیار نارس . (ناظم الاطباء). و رجوع به کالک شود. || زمینی که به جهت زراعت کردن آراسته و مهیا ساخته باشند. (برهان ). زمینی که برای زراعت تیار ساخته باشند. (آنندراج از غیاث ) (از شعوری ج 2 ورق 259). قطعه ای از مزرعه یا صیفی کاری : یک کاله خربزه .
یکی کاروان خانه اندر سرای
نبد کاله را بر زمین نیز جای .
فردوسی .
چون آن تخت و آن کاله ٔ ساده شاه
بدست آمدت برنهادی کلاه .
فردوسی .
وی [ احمد عبدالصمد ] قصدها کرد در معنی کاله ٔ وی [ احمد حسن ] . (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 407). و از گوهرها و کاله ٔ خانه ها... (التفهیم ).
حکمت حجت بخوان که حکمت حجت
بهتر و خوشتر بسی ز مال و ز کاله .
ناصرخسرو.
کاله ای که هیچ خلقش ننگرید
از خلاقت آن کریم آن را خرید.
مولوی .
کاله ٔ معیوب بخریدم بدم
شکر کزعیبش بگه واقف شدم .
مولوی .
گفت هر چه کاله و سیم و زر است
آن برد زان هر سه کو کاهلتر است .
مولوی .
دزد گرچه در شکار کاله است
شحنه باخصمانش در دنباله است .
مولوی .
نوخرانی که رسیدند ببازار کهن
کاله ٔ کاسد ایشان به بهایی نرسید.
مولانا (از آنندراج ).
- امثال :
کاله برخرش بنه ؛ یعنی متاعش را به روی خرش بار کن تا بداند کیست . (ناظم الاطباء). رجوع به کالا شود.
|| گلوله ٔ پنبه ٔ حلاجی کرده . (برهان ). || پنبه ای که بجهت رشتن فتیله کرده باشند . کلافه ٔ رشته ٔ خام . (ناظم الاطباء) (برهان ). || هر کدو را گویند عموماً. (برهان ). هر ظرف عموماً. (آنندراج ). || کدوی شراب خصوصاً. (از برهان ) (آنندراج ) (از شعوری ج 2 ورق 259). کدوی می . کدویی که باده در آن کنند. کدوی سیکی . (صحاح الفرس ) :
بدیدش همانجای بر تخت خویش
یکی بالغ و کاله ٔ می به پیش .
اسدی (گرشاسب نامه ).
کند قرابه ٔ گردون تهی ز درد شفق
شبی که زهره بیادش نشاط کاله کند .
انوری .
|| ظرفی است سفالین که غربا به خاکستر پر کرده در حالت بیماری بجای ثفل دان پیش خود گذارند.(آنندراج ) :
کاله ٔ کون بدوش میگردد
همچو حلوافروش میگردد.
حکیم شفائی .
میدهد کان که در محل دارد
کاله ٔ خویش پر کنداز جو.
حکیم شفائی .
|| کوزه ٔ چوبین . (فرهنگ اسدی ص 462). || سود. (ناظم الاطباء). || خربزه ٔ کوچک و نارسیده باشد. (برهان ) (آنندراج ) (از شعوری ج 2 ورق 258 ب ). و آن را کالک نیز نامند. (غیاث ) (فرهنگ جهانگیری ).خربزه ٔ خام بود. (اوبهی ). || خیار نارس . (ناظم الاطباء). و رجوع به کالک شود. || زمینی که به جهت زراعت کردن آراسته و مهیا ساخته باشند. (برهان ). زمینی که برای زراعت تیار ساخته باشند. (آنندراج از غیاث ) (از شعوری ج 2 ورق 259). قطعه ای از مزرعه یا صیفی کاری : یک کاله خربزه .
